TRZYGŁÓW Z CHRYSTUSEM

• Odcinek serialu
• 20'

Pierwszy odcinek ukazuje złożone dzieje Pomorza Zachodniego pomiędzy IX a XIII wiekiem. W wieku IX po raz pierwszy wzmiankowane są zamieszkujące tę krainę plemiona: Wolinianie i Pyrzyczanie. Na przełomie lat 60. i 70. X wieku książę Mieszko I podporządkował Pomorze Polsce. W roku 1000 założono biskupstwo w Kołobrzegu. Niedługo później, w wyniku wojen Bolesława I z Niemcami, Pomorze Zachodnie usamodzielniło się. Pomiędzy X a XII wiekiem rozwinęło się tu kilka republik miejskich (m.in. Wolin, Szczecin, Wołogoszcz) oraz księstw (Kamień i Kołobrzeg). Kolejnym polskim władcą, któremu udało się opanować Pomorze Zachodnie, był Bolesław III Krzywousty. W 1140 roku powstało biskupstwo pomorskie w Wolinie, podlegające arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu. W roku 1181 pomorski książę Bogusław I uznał się za lennika cesarza Fryderyka I. Przez kolejne stulecia książęta Pomorza Zachodniego balansowali pomiędzy wschodnimi a zachodnimi sąsiadami, zawsze jednak starając się zachować swą odrębność. Ostatecznie silniejszy okazał się żywioł germański, zaznaczyły się tu również wpływy duńskie i szwedzkie. W latach 1185-1227 Pomorze Zachodnie zależne było od Danii, w drugiej połowie XII i w XIII wieku okresowo dzieliło się na dwa księstwa: szczecińskie i dymińskie. W XIII wieku nastąpił okres szybkiego rozwoju gospodarczego i wzrost zamożności regionu. Strzałów, Szczecin, Kołobrzeg i Stargard przystąpiły do Hanzy i uzyskały przywileje - przede wszystkim w Danii i Skanii.

SŁOWIANIE I NIEMCY

• Odcinek serialu
• 20'

Kolejny film z cyklu poświęconego historii Pomorza Zachodniego, ukazującego burzliwe dzieje tego regionu w sposób interesujący i przystępny zarazem. Autorzy wykorzystali najnowsze badania i opracowania naukowe z dziedziny historii i archeologii, sięgnęli również do tekstów źródłowych i ikonografii. Pomorze Zachodnie, zwane również Pomorzem Nadodrzańskim lub Szczecińskim, to kraina historyczna położona nad Bałtykiem, między Pomorzem Gdańskim a Meklemburgią. Niegdyś jego granice przebiegały nieco inaczej - na zachodzie zaczynało się w dzisiejszym Rostocku, na wschodzie - w Lęborku. Pomorze krótko znajdowało się w obrębie polskich granic - najpierw w czasach pierwszych Piastów, potem - dopiero po II wojnie światowej. Począwszy od X wieku tutejsi książęta budowali własne państwo, broniąc się przed wpływami silniejszych sąsiadów - Niemców z jednej strony i Polaków z drugiej. Zręcznie wykorzystywali jednych przeciwko drugim, aby umocnić własną niezależność. Kilkakrotnie poddawali się zwierzchnictwu królów polskich, jednak ostatecznie silniejszy okazał się żywioł germański, zaznaczyły się tu również wpływy duńskie i szwedzkie. Na przełomie lat 60. i 70. X wieku książę Mieszko I podporządkował Pomorze Zachodnie Polsce. Jednak niedługo później, w wyniku wojen Bolesława I z Niemcami, Pomorze usamodzielniło się. Pomiędzy X a XII wiekiem rozwinęło się tu kilka republik miejskich (m.in. Wolin, Szczecin, Wołogoszcz) oraz księstw (Kamień i Kołobrzeg). Kolejnym polskim władcą, któremu udało się opanować Pomorze Zachodnie, był Bolesław III Krzywousty. W 1118 roku pomorski książę Bogusław I uznał się za lennika cesarza Fryderyka I.W latach 1185-1227 Pomorze Zachodnie zależne było od Danii. W XIII wieku nastąpił okres szybkiego rozwoju gospodarczego i wzrost zamożności regionu. Strzałów, Szczecin, Kołobrzeg i Stargard przystąpiły do Hanzy i uzyskały przywileje - przede wszystkim w Danii i Skanii. Z czasem książęca dynastia ulegała stopniowej germanizacji - powstrzymywanie naporu zachodnich sąsiadów stawało się coraz trudniejsze. Barnim I i Warcisław III musieli odstąpić Brandenburgii znaczne obszary na Zaodrzu i uznać się za lenników brandenburskich margrabiów. Narastające niebezpieczeństwo ze strony zachodnich sąsiadów i Krzyżaków zbliżyło Pomorze Zachodnie z Królestwem Polskim. Książę Bogusław V poślubił córkę Kazimierza Wielkiego, a ich syn został nawet desygnowany na następcę tronu polskiego po Ludwiku Węgierskiem. W 1390 roku książę słupski został lennikiem Władysława Jagiełły. Po wygaśnięciu linii słupskiej i szczecińskiej całe Pomorze Zachodnie zjednoczyli książęta wołogoscy. W czasie wojny trzydziestoletniej ziemie te były okupowane przez wojska cesarskie, a następnie - szwedzkie. Po śmierci (1637 rok) ostatniego z pomorskich książąt - Bogusława XIV - Pomorze Zachodnie znalazło się w rękach Szwedów. Następnie, w ramach postanowień pokoju westfalskiego, zostało podzielone. Szwecja otrzymała Pomorze Zaodrzańskie ze Szczecinem, wyspę Rugię, Wolin i Uznam oraz wschodnie wybrzeża Zalewu z Kamieniem i Goleniowem. Reszta przypadła Brandenburgii. W roku 1701 brandenburska część Pomorza weszła w skład Królestwa Pruskiego.

DWÓR, MIASTO, KLASZTOR, WIEŚ

• Odcinek serialu
• 20'

W XII wieku położony nad ujściem Noteci do Warty Santok określany był mianem klucza do Królestwa Polskiego. W wieku XIV, w okresie panowania Kazimierza Wielkiego, ostatniego Piasta na tronie polskim, nastąpiło przeniesienie "punktu ciężkości" państwa z zachodu na wschód. Tendencja ta przybierała na sile w czasach Jagiellonów. W XVI wieku miano wrót do Polski nosił już daleki Kamieniec nad Dniestrem. Pomorze Zachodnie stopniowo oddalało się od Rzeczpospolitej i stawało coraz bardziej obce. Dlatego tak mało o nim wzmianek w literaturze i dziejopisarstwie Polski szlacheckiej. Obecnie wiedza przeciętnego Polaka na temat historii, kultury i sztuki tego regionu jest raczej skromna. Niewiele wiadomo również o tym, jak żyło się na Pomorzu Zachodnim, położonym pomiędzy dwoma potężniejszymi sąsiadami, w orbicie wpływów dwóch tak różnych od siebie żywiołów - słowiańskiego i germańskiego. W programie autorzy opowiedzą o życiu codziennym mieszkańców Pomorza Zachodniego - szlachty, duchowieństwa, mieszczan i chłopów. Pomiędzy X a XII wiekiem na obszarze Pomorza Zachodniego prężnie rozwijało się kilka republik miejskich (m.in. Wolin, Szczecin, Wołogoszcz) oraz księstw (Kamień i Kołobrzeg), które bogaciły się m.in. na handlu. W XIII wieku nastąpił okres prosperity, dalszego rozwoju gospodarczego i znaczny wzrost zamożności regionu. Strzałów (obecnie Stralsund), Szczecin, Kołobrzeg i Stargard przystąpiły do Hanzy i uzyskały wynikające z tego faktu przywileje - przede wszystkim w Danii i Skanii. W tym samym mniej więcej czasie zaczął dominować element germański - książęca dynastia ulegała germanizacji, a na wsi koloniści niemieccy wypierali ludność słowiańską. Podobnie jak w Królestwie Polskim, na Pomorzu w ciągu kilku wieków władza książęca ulegała stopniowemu ograniczaniu na rzecz szlachty. Hegemonia tej ostatniej wiązała się z ograniczeniem rozwoju miast i, co za tym idzie, rozwoju handlu. Sytuacja ta nasiliła się w XVI i XVII wieku. Coraz bardziej zmniejszały się dochody książęcego skarbu. Wprowadzenie podatków każdorazowo zależało od zgody stanów. Odbiło się to negatywnie na stanie obronności Pomorza - słabość tutejszych hufców ujawniła się w pełni w czasie wojny trzydziestoletniej.

POD ZNAKIEM MARSA

• Odcinek serialu

W DOMU I W PRACY

• Odcinek serialu

POMORZE PODZIELONE

• Odcinek serialu

KULTURA WOJSKOWEGO MUNDURKA

• Odcinek serialu

WOJNA ZA WOJNĄ

• Odcinek serialu