SPISKOWCY

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1986
• Premiera:
  1987. 02. 09
• Barwny, 107 min

Telewizyjna wersja interesującego spektaklu w Teatrze Powszechnym (premiera 1980) w Warszawie, obecnie noszącego imię wybitnego reżysera i dyrektora Zygmunta Hübnera. W przedstawieniu teatralnym zagrał swą ostatnią rolę zmarły w1980 roku Leszek Herdegen. Jest to sceniczna adaptacja powieści Josepha Conrada "W oczach Zachodu", stanowiącej wnikliwe i bardzo krytyczne studium moralnej i społecznej odpowiedzialności tych, którzy mienią się przywódcami rewolucji, za los społeczeństw i jednostek uwikłanych w historię.

Dla ludzi Zachodu rosyjscy "spiskowcy" z końca XIX wieku są gromadą skłóconych między sobą dyletantów, anarchistów bądź terrorystów gotowych na wszystko, byle zwrócić oczy świata na siebie i swoim zapewnić władzę i pozycję. Ludzie prości i uczciwi zawsze są ofiarami rewolucji, bowiem istotą rewolucji zwycięskiej są zawiedzione nadzieje i wykoślawione ideały. Tak ocenia sytuację zachodni intelektualista - "gdyby dzisiejsi rewolucjoniści doszli do władzy, stworzyliby dyktaturę gorszą niż ta, z którą walczą".
Profesor, bacznie śledzący doniesienia z Rosji i poczynania rosyjskiej emigracji politycznej w Szwajcarii, pragnie pomóc swojej studentce, mieszkającej w Genewie Natalii Haldin, w wyjaśnieniu tajemnicy śmierci jej brata. Wiktor, student petersburskiej uczelni, dokonał zamachu na ministra policji, po czym w dziwnych okolicznościach został aresztowany i stracony. Wiele wskazuje na to, że trafił w ręce policji wskutek głupoty lub zdrady któregoś ze współtowarzyszy. Natalia próbuje nawiązać kontakt ze środowiskiem rewolucyjnym, chce zwłaszcza poznać przybyłego niedawno z Petersburga Razumowa, któremu przypisuje się współudział w zamachu.
W "Spiskowcach" równie przeraża świat policyjnej inwigilacji, jak i niszczycielski, zdesperowany terroryzm, pisał recenzent. Tych sił nie jest w stanie pokonać "myśląca trzcina" jak sam siebie określa w utworze Kirył Razumow. Joseph Conrad, podobnie jak w wielu innych dziełach, daje wyraz swojemu sceptycyzmowi i pozostawia nas w przekonaniu, że liczą się tylko honor i ludzka godność.
Pochmurny, zamknięty w sobie, otoczony aurą tajemniczościi bohaterstwa Kirył Sidorowicz Razumow nie dementuje pogłosek, że Haldina zdradził chłop trudniący się wynajmowaniem koni, Ziemianicz, który po aresztowaniu zamachowca powiesił się, zapewne z powodu wyrzutów sumienia. Dopiero spotkanie z Natalią, naiwną entuzjastką, szczerą i ufną jak dziecko, odmienia jego spojrzenie na świat. Razumow decyduje się wyznać prawdę. Nienawidził Haldina za podsycanie fałszywej, rewolucyjnej idei, brzydził się jego czynem. Wydał urzędnikom carskiej policji kolegę - który schronił się w jego domu - święcie przekonany, że jest to jego patriotyczny i obywatelski obowiązek. Później nie mógł się już wycofać. Dramatyczna spowiedź zdrajcy nie przynosi mu ukojenia ani nawrócenia. Razumow wie, że jest skazany na zgubę. Składa swój los w ręce dziewczyny, a potem - spiskowców. [PAT]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Nagrody

schowaj

• 1988
  Złoty Ekran (przyznawany przez pismo "Ekran")
  w kategorii: Kreacje aktorskie; za rok 1987
  Ewa Dałkowska

Patrz także:

schowaj

• 2017
  SPISKOWCY
  Spektakl telewizyjny / Joseph Conrad / Jan Englert