SZALONA GRETA

• Spektakl telewizyjny
• Rok produkcji:
  1981
• Premiera:
  1981. 10. 05
• Barwny, 75 min

Dramat ten pisałem w oparciu o prawdziwe wydarzenie, zwane "pogrzebem francuskiej toksykologii kryminalnej". Postacie i nazwiska fikcyjne". To wyznanie położył Stanisław Grochowiak (1934-76) na karcie tytułowej swojej ostatniej sztuki, mało znanej, a niezmiernie interesującej. „Dulle Griet” (1975), „dramat w tylu częściach, ile ich potrzeba", opatrzył też mottem: „Iustitias vestras iudicabo"(sprawiedliwość waszą sądzić będę - taki napis umieszczano na ścianie sali sądowej trybunałów w dawnej Polsce). Jednak sztuka, w swej konstrukcji przypominająca historię kryminalną, nie jest opowieścią o klasycznej pomyłce sądowej. To poruszający dramat egzystencjalny o człowieku żyjącym w zagrożeniu - z różnych stron, z różnych powodów.
Ludzie, którzy się śmiertelnie boją, sięgają po broń - najróżniejszą: miecz, arszenik,alkohol. „Wszędzie grabież, wzajemne spychanie się do bagna, gdzie czekają rekiny - ludojady... Ludzie bez głów igłowy bez korpusów. Natarcie potworów o resztkach człowieczej postury, ale już przybierających kształt mieszkańców piekła. Czy nic ci to nie przypomina?"- to pytanie Prokurator prowadzący sprawę „szalonej Grety" zadaje swojej córce pogrążonej w nałogu alkoholowym. Oboje oglądają slajdy z malarstwem starych Holendrów, między innymi obraz „Dulle Griet" Pietera Bruegela Starszego; słynne dzieło z 1562 r. stało się inspiracją dramatopisarza i użyczyło sztuce tytułu.
„Obłąkana Greta" z obrazu, Greta Backer, wiejska dziewczyna oskarżona o wymordowanie całej swojej rodziny, i Clelia, córka jednego z najwybitniejszych prawników Republiki, „wzorcowa dama z wykwintnego domu"- noszą w sobie ten sam obłędny strach: przed światem, cywilizacją, ludzkim okrucieństwem, przed śmiercią i tym, co będzie po niej. Sztuka, uznana w recenzjach popremierowych za wydarzenie w Teatrze TV, nawiązuje do autentycznej historii młodej francuskiej wieśniaczki, podejrzanej o serię zabójstw. Sprawa Grety Backer ma być ostatnim dochodzeniem, które przed emeryturą prowadzi stary Prokurator. Przybywa on do domu dziewczyny, by wyjaśnić zasadność oskarżeń zawartych w anonimie, przesłanym aż do Paryża. Greta podejmuje gościa i towarzyszącego mu miejscowego Policjanta herbatą z wrzosowym miodem i domową nalewką. W kredensie obok butelki stoi słój z arszenikiem, trucizną na szkodniki. Dziewczyna odpowiada na wszystkie pytania szczerze i wyczerpująco, szczegółowo opowiada historię zgonów najbliższych członków rodziny.
Wiadomość o ekshumacji zwłok ojca, pogrzebanego zaledwie przed trzema dniami, wprawia ją w gniew. Wreszcie Toksykolog sądowy przynosi wiadomość, na którą czeka Prokurator - w paznokciach i włosach zmarłego wykryto ślady arszeniku. Greta zostaje aresztowana. Ludzie różnie ustosunkowują się do „czarownicy". Wieś osądza zbrodniarkę jednomyślnie, do więzienia wciąż płyną listy z pogróżkami. Współwięźniarki znęcają się nad nią psychicznie i biją do krwi, a jedyna, która próbuje jej bronić, też staje się obiektem ataku. Młody, ambitny Toksykolog, zięć Prokuratora, myśli głównie o sukcesie. Ta sprawa to przełom w jego karierze i w całym wymiarze sprawiedliwości - nauka wreszcie wyprze z sądownictwa kauzyperdów, zatriumfuje toksykologia i antropologia kryminalna. Doktor Bakst, wzięty psychiatra, stwierdza u badanej klasyczne rozdwojenie jaźni i przekonuje nieszczęsną, że jej rękami truła ludzi „siostrzyczka", druga strona jej osobowości.
Jedynym człowiekiem, który do końca nie traci z pola widzenia samej Grety, jest Prokurator. Zastanawia go fenomen tej zbrodni i niezwykła osobowość sprawczyni. Analizuje każdy drobiazg, nawet nieskazitelną schludność jej mieszkania i subtelny zapach podłogi, zupełnie jak w domu jego matki. Jak to możliwe, by ta pogodna, otwarta, prostolinijna wieśniaczka dokonała trzynastu zabójstw, dlaczego właśnie trzynastu? Na trzy godziny przed egzekucją skazanej Prokurator poleca zięciowi udać się na wiejski cmentarz i otworzyć grób jak najdalej kwatery Backerów. Być może sekcja zwłok czternastej osoby rzuci nowe światło na sprawę. Może to będzie ostatnia szansa Grety.[TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Pierwowzory

schowaj

Patrz także:

schowaj

• 2014
  GRETA
  Etiuda szkolna / Eugeniusz Pankov