CHŁOPSKI SKARGA

• Film dokumentalny - fabularyzowany
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  2015
• Barwny, 50 min

Druga połowa XIX wieku przyniosła polskim chłopom prawdziwą rewolucję pod postacią uwłaszczenia. Stworzyło to nową sytuację na ziemiach polskich, podzielonych między zaborców. Narodziny polskiego ruchu ludowego były odpowiedzią na przejście z przedmiotowego do podmiotowego traktowania mieszkańców wsi. Opowieść o powstaniu i ewolucji polskiego ruchu ludowego najlepiej pokazać na konkretnej postaci i konkretnych losach. Współtwórcą pierwszej organizacji chłopskiej jest Jakub Bojko. Jego losy i doświadczeniach będą kanwą do opisania początków ruchu ludowego.
Gręboszów koło Dąbrowy Tarnowskiej. Tutaj urodził się 7 lipca 1857 roku Jakub Bojko. Rodzice mieli skromne, 2 - morgowe gospodarstwo, bieda była u nich na porządku dziennym. Bojko wcześnie stracił oboje rodziców. Musiał pracować, by utrzymać się przy życiu. Był parobkiem, lokajem na plebanii, pomocnikiem żydowskiego karczmarza, a jednocześnie mając za sobą 4 - letnią szkółkę parafialną, czytał wszystko, co mu wpadło w ręce. Został wiejskim nauczycielem, dorabiał m.in. jako flisak. Z czasem awansował w hierarchii wiejskiej. Został pisarzem gminnym. Zaczął pisać do gazet. Początkowo skromne felietony, potem coraz głębsze i poważniejsze komentarze. Drukował je w Przyjacielu Ludu. Latem 1895 roku, w Rzeszowie odbył się zjazd założycielski Stronnictwa Ludowego. Jakub Bojko został jego wiceprezesem. Był coraz bardziej popularny wśród chłopów, kilka miesięcy później pokonał w wyborach do Sejmu Krajowego kandydata konserwatystów hr. Męcińskiego, rozpoczął tym samym karierę poselską. Posłem Sejmu Krajowego był 19, zaś parlamentu wiedeńskiego 21 lat.
Stronnictwo Ludowe w 1903 roku zmieniło nazwę na Polskie Stronnictwo Ludowe. W 1911 roku z PSL wystąpiła grupa działaczy na czele z Janem Dąbskim i Bolesławem Wysłouchem i powołała w lutym 1912 roku ugrupowanie PSL Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców. W następnym roku, w miejsce PSL powstały PSL Piast i PSL Lewica. Na czele Piasta stał Jakub Bojko, by następnie ustąpić pola Wincentemu Witosowi. PSL w okresie I wojny światowej wsparł dążenia niepodległościowe Polaków i werbunek do Legionów. Wszedł do Naczelnego Komitetu Narodowego, a po 1917 roku zbliżył się do Narodowej Demokracji. W 1918 roku PSL współtworzył Polską Komisję Likwidacyjną. Rok ten był dla PSL Piast niezwykle istotny do formacji przyłączyły się: część Zjednoczenia Ludowego w Królestwie Polskim, Zjednoczenie Włościan w Wielkopolsce, ludowcy z Pomorza Gdańskiego oraz część działaczy PSL Wyzwolenie. Ludowcy zawdzięczali silną pozycję polityczną przede wszystkim swoim liderom.
Jakub Bojko był wicemarszałkiem Sejmu Ustawodawczego (22.02.1919 - 27.11.1922), który przygotowywał podwaliny pod nową, porozbiorową Polskę. W wyborach do Sejmu (1922) PSL Piast uzyskało 70 mandatów poselskich i 17 senatorskich. Bojko może być archetypem działacza ludowego. Obdarzony charyzmą, prawdziwie uzdolniony trybun ludowy, porywał swoją retoryką wiejskie tłumy. Choć awansował w polityce, nigdy nie opuścił rodzinnego Gręboszowa. Był wójtem w swojej wsi przez blisko 25 lat. Dbał o rozwój szkolnictwa, założył kółko rolnicze, zwalczał pijaństwo, dbał o tradycje patriotyczne. Władysław Orkan napisał o nim: Ile razy czytałem jakiś artykuł Bojki, zawsze miałem wrażenie, że słyszę głos któregoś ze szlacheckich pisarzy polskich z XVI wieku, nawołujących do poprawy Rzeczypospolitej. Nazwałbym go chłopskim Skargą. A na dowód tego określenia przytoczyłbym: jego prawość obywatelską, wysoką zdolność pisarską i zapał kaznodziejski wywołany troską o losy biednej Ojczyzny. Postać Jakuba Bojki będzie przez długie lata na czele ruchu ludowego i to on będzie wyznaczał zasadnicze kierunki działania. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj

Nagrody

schowaj

• 2016
  Warszawa (Festiwal Polonijny "Losy Polaków")-III Nagroda
  w kategorii: Filmy fabularne i dokumenty fabularyzowane