WYCHODZILI NOCAMI...

• Film dokumentalny
• Produkcja:
  Polska
• Rok produkcji:
  1999
• Barwny, 37 min

Do domu Wacława Bukowskiego w Kobielach Wielkich 6 listopada 1946 roku przyszło kilku mężczyzn. Znał ich wszystkich. Wyprowadzili go do pobliskiego lasu. Wiedział, że ma zginąć. Udało mu się jednak uciec. Nie mógł wrócić do domu. Uciekł na Ziemie Odzyskane. Oprawcy byli przekonani że żona wie, gdzie się ukrywa. Nachodzili ją. Bili. Wypędzali ją i najstarszą córkę na mróz i kazali stać w śniegu tak długo, aż powiedzą prawdę. Jednocześnie Wacław Bukowski był poszukiwany w całej Polsce. W 1953 roku został schwytany i osadzony w areszcie. W wigilijny wieczór 1946 roku do domu Gabrysiów w Bogusławowie przyszedł mężczyzna. Zdjął pepeszę z ramienia i zastrzelił Mieczysława Gabrysia, w obecności żony i syna Witolda. Na wieść o zdarzeniu starszy syn zabitego, Marek, przybył do domu, by pochować ojca. Władze bezpieczeństwa starały się sprawę zatuszować, a jednocześnie zakazały organizowania pogrzebu. Marek Gabryś zlekceważył zakaz, lecz zastraszony ksiądz udziału w pogrzebie nie wziął. Franciszek Centkowski, działacz PSL, 19 stycznia 1947 roku zaginął bez wieści. Żona przez wiele lat starała się dowiedzieć, co się z nim stało. Bezskutecznie. Został bestialsko zmasakrowany i - choć jeszcze dawał oznaki życia - spalony w tartacznym piecu. Do zdarzeń tych doszło w powiecie radomszczańskim. Ich przebieg i kulisy przedstawiają w dokumencie dzieci pomordowanych - córka Wacława Bukowskiego Zenobia Juszczyk, Witold i Marek Gabrysiowie, córka Franciszka Centkowskiego Halina Sokołowska - oraz kronikarka powiatu radomszczańskiego Zofia Gzik i prokurator Maria Grabska-Taczanowska z Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Przed kamerą pojawia się także jeden z oprawców, Edward Dawid. Kiedy po wojnie wielu członków AK działających w okolicy Radomska ujawniło się, część z nich wkrótce znalazła się w miejscowym więzieniu. W tej sytuacji pozostali na wolności zawiązali Konspiracyjne Wojsko Polskie i w kwietniu 1946 roku w brawurowej akcji uwolnili kolegów. Potem niektórzy wrócili do lasu, inni uciekli na Ziemie Odzyskane, jeszcze inni zmienili nazwiska i starali się jakoś żyć we wrogiej im rzeczywistości. Tymczasem po akcji na więzienie zebrał się aktyw Komitetu Powiatowego PPR i podjął decyzję o zbrojnej likwidacji żołnierzy AK oraz członków PSL, bo właśnie nastał czas krwawej rozprawy z politycznym przeciwnikiem. Zapadły wówczas potajemne wyroki, których wykonawcami byli powiatowi pracownicy MBP i MO oraz działacze ORMO. Po swe ofiary najczęściej wychodzili nocami, by pod osłoną mroku mordować bez sądu. Władza polityczna PRL wykonawcom swej woli zapewniła bezkarność. Przekonał się o tym ocalały Wacław Bukowski, próbując dojść sprawiedliwości. Jego sprawa doprowadziła po latach do ujawnienia wstrząsającej, przedstawionej w filmie prawdy o wydarzeniach, zamkniętej dotąd w archiwach. [TVP]

Ekipa

pełna | skrócona | schowaj