Wyszukiwaniex

Proszę wpisać poszukiwane słowo lub jego fragment.

Opcja fragment pozwala wyszukać każde wystąpienie poszukiwanego wyrażenia.

Opcja początek pozwala wyszukać wszystkie tytuły i nazwiska rozpoczynające się od wyszukiwanego wyrażenia.

Opcja dokładnie wyszukuje tylko te filmy i osoby, których tytuły, imiona i/lub nazwiska są takie same jak wyszukiwane wyrażenie.

WAŻNE!
W tytułach filmów w wyszukiwarce nie uwzględniamy występujących w nich znaków przestankowych.
Proszę pamiętać, że każda osoba wpisana jest do bazy w formie „nazwisko, imię”. Wyszukując osoby w opcji początek należy wpisać jej nazwisko lub jego początkowy fragment, w opcji dokładnie należy wpisać np. Kowalski, Jan (nie Jan Kowalski). W tej opcji wpisanie przecinka i spacji JEST KONIECZNE.

Szukaj w bazie

DRUGIE SUMIENIE

1953
Stanisław Bareja

Żandarm Hoppe pakuje się, by wyjechać na długo wyczekiwany urlop do Niemiec. Nim jednak opuści posterunek, zjawi się żydowski chłopiec. Hoppe musi podjąć decyzję o życiu dziecka.

Stanisław Bareja podjął się adaptacji pierwszego aktu wówczas bardzo popularnego, a później przez wiele lat należącego do kanonu literatury polskiej, dziś nieco zapomnianego dramatu Niemcy Leona Kruczkowskiego. Premiera spektaklu na jego podstawie odbyła się w roku 1950 w Starym Teatrze w Krakowie. W kolejnych latach dramat był wydawany wielokrotnie, często wystawiany w teatrze tradycyjnym i Teatrze Telewizji. Na potrzeby telewizji przedstawienia reżyserowali najwybitniejsi twórcy teatralni Adam Hanuszkiewicz (1961), Kazimierz Dejmek (1969), Andrzej Łapicki (1981). W roku 1996 Zbigniew Kamiński zrealizował na jego podstawie film fabularny. W adaptacji udało się zaktualizować dramat i zeskrobać zeń propagandową warstwę.

Co ciekawe, propagandy i socrealistycznej sztampy uniknął również Bareja, gdy realizował swą etiudę w samym środku ofensywy estetyki i ideologii zaordynowanej polskiej kinematografii cztery lata wcześniej podczas Zjazdu Filmowców w Wiśle. Okazało się ponadto, że pierwszy akt to doskonały materiał na krótką opowieść filmową z wyrazistą i dramatyczną puentą.

Rzecz rozgrywa się w całości w jednej przestrzeni: "W okupowanej Polsce. Kancelaria posterunku żandarmerii niemieckiej w małym miasteczku. Stół, krzesła, szafa, portret Hitlera, mapa, jakiś afisz propagandowy. Na stojaku tylko jeden karabin. (…) Drzwi otwierają się, młynarz Schultz wchodzi, szturchańcem wpychając przed sobą dziesięcio-, dwunastoletniego chłopca, dziecko żydowskie, w podartych resztkach odzieży, wynędzniałe i już nie tyle przerażone, co zobojętniałe na wszystko." (L. Kruczkowski, Niemcy. Sztuka w 3 aktach, Warszawa 1965, s. 9). Być może szykujący się do wyjazdu Hoppe byłby skłonny puścić chłopca wolno, bo przecież jest człowiekiem, bo przecież ma dzieci, ale… "trzeba według przepisów". Trzeba - nie tylko dlatego, że młynarz stanął na mostku i pilnie śledzi to, jak zachowa się żandarm, że w każdej chwili może donieść, ale również dlatego, że zwyczajny człowiek - niegdyś woźny na uniwersytecie w Getyndze, mąż i ojciec - czuje się trybikiem w mechanizmie totalitarnego systemu, że jego kręgosłup moralny został dawno zniszczony, że rozkaz i prawo ważniejsze jest niż ludzkie życie i dobro. "Głupiś! - mówi Hoppe do małego Chaimka, który do końca liczy na ocalenie - Wcale nie jestem dobry. Teraz wojna, nie ma dobrych ludzi, rozumiesz?" (s. 13). Z ironią do argumentacji żandarma podszytej lękiem odnosi się Juryś, polski palacz i sprzątacz: "Dzieci ma, psiakrew! Serce go boli, bo ma dzieci, ale musi, bo ma dzieci. Ech! Ty nędzo ludzka!" (s. 16).

Dramaturgię sceny Bareja buduje na relacjach, na napięciach emocjonalnych: Hoppe - Chaimek, Hoppe - Schultz, Hoppe - Juryś. Ostatnie, długie ujęcie, którego sposób inscenizacji wyraźnie odchodzi od zamysłu Kryczkowskiego, pozwala wybrzmieć tragedii żydowskiego chłopca i myślom o żandarmie - zwyczajnym Niemcu, doskonałej ilustracji tezy Hannah Arendt o "banalności zła" (H. Arendt, Eichmann w Jerozolimie. Rzecz o banalności zła, Kraków 1998; pierwsze wyd. niem. 1963).

Katarzyna Mąka-Malatyńska
© 1998-2024 Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi.
Internetowa Baza Filmu Polskiego filmpolski.pl jest bazą danych chronioną przepisami Ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. 2001 nr 128 poz. 1402). Kopiowanie treści zawartych w serwisie bez zgody redakcji zabronione. Kopiowanie i wykorzystywanie fotosów oraz materiałów audiowizualnych zamieszczonych w serwisie bezwzględnie zabronione, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych przez prawo. Cytowanie fragmentów treści zawartych w serwisie wymaga zgody redakcji. W każdym przypadku konieczne jest podanie źródła w podpisie pod cytowanym fragmentem. W przypadku portali internetowych żródło musi być linkiem do serwisu filmpolski.pl.
Internetowa Baza Filmu Polskiego filmpolski.pl działa na podstawie art. 2 Ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2018 poz. 1000).
Internetowa Baza Filmu Polskiego filmpolski.pl współpracuje z TVN w zakresie publikacji promocyjnych materiałów audiowizualnych. Administratorem danych pozyskanych w związku z emisją tych materiałów jest TVN.

Informacja o zasadach publikacji linków i danych adresowych w serwisie filmpolski.pl w ramach pakietu premium.

Ta strona używa plików cookie. Zapisywanie plików cookies można zablokować, zmieniając ustawienia przeglądarki.